ආසියාවේ වසන බොහෝ කිතුණු නොවන අය සිතා සිටින්නේ ‘ක්‍රිස්තියානි’ යනු බටහිරින් පැමිණි ‘ආගමක්’ ලෙසය. ඒ වැරදි වැටහීමට බොහෝ විට කිතුණුවන් විසින්ම පෙන්වන්නාවූ ‘පිංතූරය’ තුඩුදී ඇත. ඒ හැරෙන්නට බොහෝ කිතුණු ‘නිකායන්’, ලංකාව ඇතුලු ආසියාතික රටවලට පැමිණියේද, බටහිර අධිරාජ්‍යයන්ගේ ආක්‍රමණයන් හේතුකොටගෙනය. ඉතිහාසය පුරාවට පෘතුගීසීන් විසින් ‘රෝමානු කතෝලික’, ඕලන්ද ජාතිකයන් විසින් ‘ඩච් රිෆෝම්’ යනුවෙන් හඳුන්වන ‘ඕලන්ද නිකාය’, ඉංග්‍රීසීන්…
බයිබලයේ මෙන්ම මිනිස් ඉතිහාසයේ සඳහන් ප්‍රකාර, මැදපෙරදිග ආරම්භ වූ මිනිස් ශිෂ්ඨාචාරය, ලෝකයේ වෙනත් දිශාවන් වෙත ගලා ගොස්, නැවතත් “මැදපෙරදිගටම” පැමිණ තිබෙන ආකාරය, මාධ්‍යයේ ප්‍රචාරය වන ප්‍රවෘත්ති වලින්ම පැහැදිලි වේ. විටින් විට ඇෆ්ගනිස්ථානය වැනි ස්ථාන වල සිදුවන දේවල් මෙන්ම, නොයෙකුත් ආකාරයේ ස්වභාවික විපත් පිළිබඳව අවධානය යොමු වුවත්, නැවත වරක් මැදපෙරදිග සහ ඉශ්‍රායලය කෙරෙහි අවධානය වැඩිපුර යොමුවී…
වර්තමාන ලෝකයේ ඇති රටවල් “සංවර්ධිත, සංවර්ධනය වෙමින් පවතින හා සංවර්ධනය නොවූ (දිළිඳු)” රටවල් ලෙස වර්ගීකරණය කෙරේ. එසේ නැතහොත් “පළමුවන ලෝකයේ, දෙවන ලෝකයේ හා තුන්වන ලෝකයේ රටවල්” ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ. එසේ කෙරෙන්නේ රටක තිබෙන්නාවූ ‘ආර්ථික ස්ථාවරය’ මත වේ. එම ආර්ථික ස්ථාවරය නිගමනය කරනු ලබන්නේ, ඕනෑම රටක “දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය” (GDP) මගිනි. කලින් රටක “දළ ජාතික නිෂ්පාදනය”…
ඉතිහාසය ප්‍රකාර ක්‍රි.පූ. 2100 ගණන් සිට නොයෙකුත් පාර්ශවයන් සාම ගිවිසුම් වලට එළඔ ඇත. “සාම ගිවිසුම” යන්න අර්ථ දැක්වෙන්නේ, “යුධ වැදී සිටින දෙපාර්ශවයක් (රටවල් හෝ ආණ්ඩු වැනි) අතර, එම යුද්ධය අවසන් කෙරෙන නීත්‍යානුකූල ගිවිසුමක්” ලෙසය. පළමුවෙන් සටන් විරාමයකට එළඹී, පසුකාලීනව ‘සාම ගිවිසුමක්’ කරණකොටගෙන නොයෙකුත් කොන්දේසි පැනවීම සිදුකෙරේ. එවැනි ගිවිසුම් තුල, පහත දැක්වෙන කොන්දේසි 3 පොදුවේ දක්නට ලැබේ.…
ඕනෑම භාෂාවක වචනයන්ගේ අර්ථයන්, කාලාන්තරයක් යන කල වෙනස් වන බව කා හට වුවත් දැකගතහැකි දෙයකි. ජාත්‍යාන්තර භාෂාවක් වන ඉංග්‍රීසිහී එය බහුලව දැකිය හැකි දෙයක් හෙයින් පහත සඳහන් උදාහරණයන් එය මනාව පෙන්නුම් කරයි. උදාහරණ: අතීතයේ ඉංග්‍රීසි බසින් ‘ගේ’ (Gay) ලෙස අර්ථවත් කළේ ‘විනෝදකාමී’ යන අදහසයි. නමුත් වර්තමානයේ ‘ගේ’ (Gay) ලෙස භාවිතා වන්නේ ‘සමලිංගික’ වෙනුවෙනි. එලෙසම අතීතයේ…
විසිර ගිය යුදෙව් ජනතාවගේ මුඛයන්ගෙන් නිරතුරුව නික්මුණ කියමන වූයේ “හා’ෂානා හා’බාආහ බ’යෙරුෂලායිම්” යන්නයි. එහි අරුත “ලබන වසරේ යෙරුසලමේදී” වේ. නොයෙකුත් අන්දමේ පීඩාවන් හට භාජනය වීම හේතුවෙන් 1850ස් ගණන් සිට, තමන්ගේ ආදිපීතෘන් හට දෙවිඳුන් පොරොන්දුවූ දේශයට “නැවත පැමිණීම” යුදෙව් මිනිසුන් ඇරඹූහ. ඊට ප්‍රථම පවා එහි පැමිණි යුදෙව් මිනිසුන් වූහ. එනමුත් ලිඛිත වාර්තා බහුලව ඇත්තේ, එතැන් පටන් පැමිණි…
යුදෙව් මිනිසුන්, රෝම අධිරාජ්‍යය මගින් ක්‍රි. ව. 70දී සහ 135දී තමන්ගේ දේශයෙන් පිටමං කලපසු මුළු ලොව පුරා විසිර ගියහ. එනමුත් පදිංචිවූ සෑම රටකම ඔවූහූ ‘යුදෙව් විරෝධි ක්‍රියාවන්ට’ මුහුණ පෑහ. බොහෝ අවස්ථාවන්හිදී, ශතවර්ෂ ගණනාවක් පවා පදිංචිව සිටි ප්‍රදේශ හෝ රටවලින් පළවා හරිනු ලැබූහ. උදාහරණයක් ලෙස ක්‍රි.ව. 1290 දී පළමුවන එඩ්වඩ් රජ, “සියලුම යුදෙව් මිනිසුන්” එංගලන්තයෙන් පලවා…
මැද පෙරදිග පිහිටි කුඩාම රට වන ඉශ්‍රායලය වෙත, මුළු ලෝකයේම අවධානය උපරිම ලෙස, ‘දීර්ඝ කලකට’ යොමුවී තිබීමම පුදුමයට කරුණකි. සිංගප්පූරුව වැනි කුඩා රටක සිදුවන දේ හෝ දූපත් සමූහයකින් සමන්විත වූ ‘ත්‍රස්තවාදී ක්‍රියාද’ කෙරෙන පිලීපීනය වැනි රාජ්‍යයකට පවා, මේ හා සමාන දිගු කාලින අවධානයක්, ජාත්‍යන්තර වශයෙන් කිසි කලෙකත් යොමුවූයේ නැත. තව උදාහරණයක් ගතහොත්, කොවිඩ් උවදුරට ප්‍රථම, ආසියාවේ බලවතුක වන ඉන්දියාව, කාෂ්මීර දේශයට යම් බලපෑම් කළේය. ඉන්දියාව එසේ කලේ කාශ්මීරයෙන් ‘එක රොකට්’ එකක් වත්, ඉන්දියාවේ කිසිම නගරයක් වෙත…
මීළඟට මැද පෙරදිග සිදුවන්නට යන සැලකිය යුතුම සිද්ධිය, මීට අවුරුදු 2700 කට පෙර ජීවත්වූ යෙසායා නැමැති යුදෙව් අනාගතවක්තෘ මෙලෙස ලියා ඇත.“බලව, දමස්කය නුවරක්ව නොතිබෙන ලෙස අහක් කරනු ලැබ, ජරාවාස ගොඩක් වන්නේය” (යෙසායා 17:1). ‘දමස්කය’ යනු සිරියාවේ අගනුවර වන අතර, බෂාර් අල් අසාඩ් එම රටේ වර්තමාන ජනාධිපති වේ. 1948ටේ ඊශ්‍රායලය ‘නැවත ස්ථාපිතවූ’ පසු, ඔවුනට මුහුණ පෑමට…
පැරණිම ලිඛිත භාෂාවන් ලෙස සාමාන්‍යයෙන් සලකනු ලබන්නේ ක්‍රි.පූ. 2000-3000 අතර ලියැවී ඇතැයි විශ්වාස කරන “අක්කාඩියන් සහ සුමේරියන්” ලියවිලි වේ. අක්කාඩියන්, අසිරියානු අධිරාජ්‍යයේ භාෂාව විය. එනමුත් පසුකාලීනව බැබිලෝනියානු අධිරාජ්‍යය ස්ථාපිත වූ පසු ඔවුන්ගේ භාෂාවවූ “පුරාතන ඇරමැයික්” භාවිතාවීම ඇරඹුනි. එම ලියවිලි වල “ලෝකය මැවීම සහ පෘථිවිය වසාගත් ජලගැල්මක්” සිදුවූ බව සඳහන් ඇත. එමෙන්ම ලිඛිත ඊජිප්තු භාෂාවේ ආරම්භය…