යුදෙව් මිනිසුන්, රෝම අධිරාජ්‍යය මගින් ක්‍රි. ව. 70දී සහ 135දී තමන්ගේ දේශයෙන් පිටමං කලපසු මුළු ලොව පුරා විසිර ගියහ. එනමුත් පදිංචිවූ සෑම රටකම ඔවූහූ ‘යුදෙව් විරෝධි ක්‍රියාවන්ට’ මුහුණ පෑහ. බොහෝ අවස්ථාවන්හිදී, ශතවර්ෂ ගණනාවක් පවා පදිංචිව සිටි ප්‍රදේශ හෝ රටවලින් පළවා හරිනු ලැබූහ. උදාහරණයක් ලෙස ක්‍රි.ව. 1290 දී පළමුවන එඩ්වඩ් රජ, “සියලුම යුදෙව් මිනිසුන්” එංගලන්තයෙන් පලවා…
මැද පෙරදිග පිහිටි කුඩාම රට වන ඉශ්‍රායලය වෙත, මුළු ලෝකයේම අවධානය උපරිම ලෙස, ‘දීර්ඝ කලකට’ යොමුවී තිබීමම පුදුමයට කරුණකි. සිංගප්පූරුව වැනි කුඩා රටක සිදුවන දේ හෝ දූපත් සමූහයකින් සමන්විත වූ ‘ත්‍රස්තවාදී ක්‍රියාද’ කෙරෙන පිලීපීනය වැනි රාජ්‍යයකට පවා, මේ හා සමාන දිගු කාලින අවධානයක්, ජාත්‍යන්තර වශයෙන් කිසි කලෙකත් යොමුවූයේ නැත. තව උදාහරණයක් ගතහොත්, කොවිඩ් උවදුරට ප්‍රථම, ආසියාවේ බලවතුක වන ඉන්දියාව, කාෂ්මීර දේශයට යම් බලපෑම් කළේය. ඉන්දියාව එසේ කලේ කාශ්මීරයෙන් ‘එක රොකට්’ එකක් වත්, ඉන්දියාවේ කිසිම නගරයක් වෙත…